مختصری از زندگینامه سید محسن حکیم

توضیحات

تاریخ ایجاد در دوشنبه, 23 مرداد 1396 22:58

آیت‌الله سید محسن طباطبائی حکیم، از فقها و مراجع بزرگ مجاهد شیعه عراق در قرن چهاردهم هجری قمری در عید فطر ۱۳۰۶ق (۱۰ خرداد ۱۲۸۶ش)، در شهر نجف اشرف به دنیا ‌آمد.

پدرش حاج سید مهدی حکیم، مرجع تقلید شیعیان بنت جُبَیْل لبنان بود. وی در ۷ سالگی، پدرش را از دست داد و برادرش سید محمود، سرپرستی او را بر عهده گرفت و به تعلیم و تربیت وی اقدام کرد.

 حکیم از هفت سالگی قرائت قرآن و خواندن و نوشتن، و از نُه سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. درس‌های مقدماتی، مانند ادبیات عرب و منطق و برخی متون اصول فقه (مانند قوانین و معالم) و برخی متون فقهی (مانندشرایع و لمعه) را نزد برادرش، سید محمود و دروس مقاطع بالاتر را نزد بزرگانی چون صادق جواهری و صادق بهبهانی خواند.

در جریان جنگ جهانی اول ‌و پس از اعلام جنگ و جهاد عثمانی بر ضد متفقین، نیروهای انگلیسی در ۲۵ ذیحجه ۱۳۳۲، بندر فاو در جنوب عراق را اشغال کردند و تصمیم به تصرف دیگر مناطق عراق گرفتند. از این رو علمای شیعه ی عراق برای بیرون راندن دشمنان، بر ضد نیروهای انگلیسی ، فتوای جهاد صادر کردند.
آیت‌الله حکیم در کمک به جنبش‌های آزادی بخش اسلامی، فعال بود و مسلمانان را به کمک و پشتیبانی از برادران مسلمان فلسطینی، تشویق می‌نمود و اعلامیه‌های متعدد و مهمی راجع به فلسطین و وحدت مسلمانان جهان برای نجات بیت‌ المقدس، صادر نمود.
پس از آنکه عبدالکریم قاسم در ۲۶ ذیحجه ۱۳۷۶، کودتا کرد و به قدرت رسید، سیاست نزدیکی به اردوگاه کمونیسم را در پیش گرفت و کمونیست‌های عراقی نیز ، شدیداً به فعالیت و تبلیغ پرداختند و محیطی پر از رعب و وحشت ایجاد کردند. در این هنگام، آیت‌الله حکیم به معارضه با آنان برخاست و با فتوای معروف خود «الشیوعیۀ کفر و الحاد» (مرام اشتراکی یا کمونیسم، کفر و الحاد است)، قدرت آنان را در هم شکست.
پس از درگذشت میرزا محمدحسین نائینی (۱۳۱۵ش)، برخی مقلدان او به سید محسن حکیم رجوع کردند و پس از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی (۱۳۲۵ش)، مرجعیت او تثبیت شد و پس از درگذشتِ آیت الله بروجردی در فروردین ماه ۱۳۴۰شمسی، در جایگاه مؤثرترین مرجع شیعه قرار گرفت.
در همه حوادث و منازعات سیاسی که از ۱۳۴۱ به بعد، میان روحانیت و رژیم محمد‌رضا شاه در ایران روی داد، وی با صدور نامه، اعلامیه و تلگراف از مواضع علمای ایران به رهبری امام خمینی(ره)، حمایت کرد.

آیت‌الله حکیم، لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی را از جمله ی «قوانین کافره و خلاف قوانین مقدسه اسلام»، دانست و حمله به مدرسه فیضیه در فروردین ۱۳۴۲ را به شدت محکوم کرد و خواستار مهاجرت دسته جمعی علمای بزرگ ایران به عتبات گردید که مورد موافقت آنان قرار نگرفت.

آیت‌الله حکیم به تألیف و تصنیف ، علاقه‌ای وافر داشت و حتی پس از مرجعیت، بدان مشغول بود و آثار ارزشمندی از خود برجای گذارد.

* برخی از آثار آیت‌الله حکیم:
- مستمسک العروۀالوثقی(مهمترین اثر فقهی او که در حوزه‌های علمیه مورد توجه مجتهدان است.)
- نهج‌ الفقاهه
- حقائق الاصول
- دلیل المناسک
- درسالۀ فی ارث الزوجۀ من الزوج
- تعلیقه بر کتاب ریاض
- رساله در درایه
- مختصر منهاج الصالحین
- حواشی بر نجاۀ العباد
- شرح تبصره علامه حلی
- حاشیه بر رساله صلاتیه

پس از کودتای حسن‌البکر، فشارهای حزب بعث بر آیت‌اللّه حکیم بیشتر شد و حزب بعث، تلاش کرد او را وادار به تسلیم کند. سال‌های پایانی زندگی حکیم با حبس خانگی و سخت گیری بر حوزه علمیه و شیعیان عراق و مقاومت وی همراه بود.

سید محسن طباطبائی حکیم در سن ۸۴ سالگی، بر اثر بیماری، در ۲۷ ربیع‌الاول ۱۳۹۰ه.ق، در بغداد درگذشت. پیکر او از بغداد تا کربلا و سپس تا نجف تشییع شد و در مسجد هندی و در کنار کتابخانه‌اش در نجف اشرف، به خاک سپرده شد.