ایشان در سال ۱۲۳۹ قمری، در روستای «شَوَنْد» واقع در سی کیلومتری شهرستان رزن از توابع استان همدان،به دنیا آمد. پدر این کودک، رمضانعلی شغل چوپانی و کفشدوزی داشت. او که سال ها در حسرت داشتن فرزند گذران عمر می کرد، با سفر به عتبات عالیات و زیارت مشاهد مشرّفه، دست نیاز به سوی سیدالشهداء دراز کرد و از آن حضرت درخواست وساطت فیض نمود. مدتی پس از بازگشت، حاجتش برآورده شد و تولد فرزند، شور و شعف را به خانه محقر او به ارمغان آورد. رمضانعلی به شکرانه لطف و عنایت امام حسین (علیه السلام) ، نام فرزند خود را حسینقلی، یعنی غلامِ حسین نهاد.
* تحصیلات:
سفر به تهران و سبزوار
مرحوم آخوند ملاحسینقلی همدانی، پس از مراحل رشد و سپری شدن دوران طفولیت و با توجه به علاقه پدر، برای فراگیری علوم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، عازم حوزه علمیه تهران شد.
ایشان بعد از فراگیری مقدمات علوم، در دروس سطح شرکت کرد و از محضر عالم و فقیه مشهور، مرحوم شیخ عبدالحسین تهرانی معروف به شیخ العراقین استفاده های فراوان برد.سپس به شهر سبزوار رفت و از فیوضات حکیم ملا هادی سبزواری بهره مند گردید.
سپس به زادگاه خود، روستای شَوَند برگشته، چندی را به قصد ارشاد و هدایت، در بین اقوام رحل اقامت افکند.
هجرت به نجف:
در بدو ورود به شهر مقدس نجف، در حوزه درسی مرحوم شیخ مرتضی انصاری که مرجعیت کل شیعیان جهان را به عهده داشت حاضر شده، از محضر ایشان استفاده کرد که حاصل آن، تقریرات درس فقه و اصول شیخ انصاری می باشد.
حضور آخوند همدانی و شیخ انصاری در درس اخلاق
آخوند ملا حسینقلی همدانی، در کنار تعلیم و پرورش ذهن و بارور کردن درخت علم و دانش، از پرورش روح، غفلت نکرده و در صدد یافتن استادی بود که او را در این راه راهنمایی کند.
ایشان در این باره می فرمود:
«من متوجه شدم که شیخ انصاری که در علوم نقلی استاد کل و نمونه زمان بود، هفته ای یک ساعت به منزل جمال السالکین، مرحوم سیدعلی شوشتری می رود. این مسئله توجه مرا جلب کرد و با خود گفتم که این موضوع بی حساب نیست. به بهانه استخاره وارد محضر سید شوشتری شدم و دیدم که آقا سیدعلی شوشتری، در حال موعظه است و شیخ انصاری هم به مواعظ او گوش می دهد. سخنان سید مرا مجذوب خود کرد و از ایشان درخواست کردم که مرا هم در جمع خود راه داده و جان تشنه ام را سیراب کند. سید شوشتری، در خواست مرا قبول کرد». این دیدار مبارک، سرآغاز ورود ملا حسینقلی به جرگه سالکان الی الله محسوب می شود.
سلسله اساتید ایشان به شخصی به نام "ملی قلی جولا" می رسد.
روشن بینی و آگاهی سیاسی و اجتماعی:
از فرمایشات آخوند (که به صورت دستورالعمل) به یادگار مانده و از خط مشی و شیوه رفتاری برخی شاگردان آخوند (همانند سید جمال الدین اسدآبادی و سیدعبدالحسین لاری) و حضور فعال آنها در صحنه سیاسی، می توان نقش برجسته استاد بزرگ آن ها را تشخیص داد.
* آثار و تألیفات:
۱. تقریرات بحث اصول شیخ انصاری
۲. تقریرات صلوة المسافر
۳. تقریرات احکام الخلل فی الصلواة.
۴. تقریراتی دیگر در رهن.
۵. تقریرات کتاب قضا و شهادات.
۶. نامه های عرفانی و اخلاقی گرد آمده در مجموعه ای به نام تذکرة المتقین، به کوشش شیخ اسماعیل تبریزی، معروف به مسأله گو.
ملاحسینقلی شوندی در ۲۸ شعبان سال ۱۳۱۱ه.ق، درگذشت. آرامگاه او در حرم "حسین بن علی" در چهارمین حجره صحن شریف از درب زینبی قرار دارد.
١- بلحاظ قانونی هر فرد مسئول محتوای نظر ارسالی خود است ،که از طریق قانون با آی پی شناسایی و پيگيرى می شود